Rami Kütüphanesi'nde "Yazma Mushaflar"ın hat ve tezhibi konuşuldu

Programın ikinci kısımda konuşan Prof. Dr. Çiçek Derman ise tezhip sanatının hat sanatından çok daha eski bir geçmişe, Uygur Türklerine kadar uzanan bir tarihe sahip olduğunu, ancak ortaya çıkışının ve birbirinden güzel üslupların doğmasının İslamiyet'in kabulüyle olduğunu anlattı.

Müzehhiblerin en kıymetli çalışmalarını bir Mushaf için uygulamak istediğini aktaran Derman, "Tarihimizde Mushafların tezhibi nakkaşhanelerde hazırlanıyor. Hattat yazıp dizini dikip yolladıktan sonra baraklar halinde nakkaşhaneye geliyor ve orada sernakkaşın kontrolünde cetvelkeşler tarafından bunların cetvelleri çekiliyor. Daha sonra uygulanacak olan desen hazırlanıyor. Bu arada altın ezenler var, boya hazırlayanlar var. Nakkaşhane'de pek çok iş bir arada yapılıyor. Bir Mushaf bezenirken pek çok el değiyor ona. Bu zaman açısından çok mühim. Kısa zamanda ortaya çıkmasını temin ediyor." şeklinde konuştu.

Çiçek Derman, bezeme başlayacağı zaman, sernakkaşın bileğinin kıvraklığı ve fırçasının hareketi birbirine çok yakın olan bir müzehhib grubu seçtiğini, o kişiler tarafından bezemenin yapıldığını ve birbirine yakın kıvraklık ve hakimiyete sahip oldukları için Mushaf bezemesi bittiği zaman seyredenlerin çalışmanın tek elden çıkmış zannettiklerini ifade etti.

Mushaflarda bezeme yapılırken kullanılan çok çeşitli mürekkeplerin özelliklerine ilişkin bilgiler de veren Derman, şunları kaydetti:

"Aslında tezhipte kullanılan, yarı transparan, yarı şeffaf olan lal mürekkebi var. Harikulade bir kırmızıdır. Lal mürekkebi, müzehhiplerin çok sevdiği ve eserlerinde daima kullanmayı arzu ettikleri bir mürekkeptir. Özellikle halkari bezemelerde ve tatlı bir kırmızılık verir. Ancak lal mürekkebi bugüne kadar yine büyük bir edeple uygulanarak hiçbir zaman Mushaflarda kullanılmamıştır ve inşallah kullanılmayacaktır. Neden? Lal mürekkebi koşinil böceğinin öldürüldükten sonra kurutulup havanda dövülmesiyle ve çeşitli muameleler geçirerek hazırlanmış bir mürekkeptir. Bir canlının hayatına son vererek hazırlanan malzemenin Mushaflarda yeri yoktur. Onun yerine kırmızı renk için 'surh mürekkep' tercih edilmektedir. Bu müstesna bir edep örneğidir. Sanatkarlar büyük bir dikkat ve hürmetle tezhip sanatını bugünlere getirmişler."

Soru-cevap etkinliğiyle sona eren konferansın ardından TÜYEK Başkanı Coşkun Yılmaz'ın katılımıyla, uzmanlar eşliğinde Osmanlı sultanlarının koleksiyonlarında yer alan, vakfettikleri Mushaflardan oluşan "Sultanların Mushafları" sergisi gezildi.