BM yetkilisi: Suriye'deki Esed rejimi döneminde benzersiz suçlar işlendi

Petit, Suriye'de 8 Aralık 2024'te Esed rejiminin devrilmesi sonrası yaşananlar, rejim döneminde işlenen suçlar ve hesap verebilirlikle ilgili AA muhabirinin sorularını yanıtladı.

Ülkede hala bir geçiş süreci yaşandığının altını çizen Petit, "geçici hükümet yetkililerinin" çok aktif olduğunu ve kontrolü sağlamaya çalıştığını kaydetti.

Petit, "Uluslararası toplum kesinlikle olumlu etki oluşturmak için harekete geçti çünkü herkes bunun başarısız olamayacağını, Suriye'nin istikrarlı ülke olması ve son 15 yılda gerçekleşen tüm bu büyük sorunları çözebilmek için uygun çerçeveye sahip olması gerektiğini fark etti. Genel olarak umutlu olmak için çok fazla neden olduğunu düşünüyorum ancak aynı zamanda önümüzde çok fazla zorluk ve hala çok vahim olan belirli bir insani durum var." dedi.

IIIM olarak 21 Aralık 2024'te Suriye'ye ziyaret gerçekleştirdiklerini hatırlatan Petit, çok sayıda belgenin bulunduğu belirli bir alana eriştiklerini söyledi.

- "HALA KANITLARIN KAYBOLABİLECEĞİ ÇOK KIRILGAN BİR DURUM MEVCUT"

Petit, "Çoğu yok edilmesine, çalınmasına ve kaybolmasına rağmen hala orada inanılmaz sayıda bilginin olduğunu biliyoruz. Rejimin yıllarca tüm aygıtlarını kullanarak vahşet işlediğine dair çok sayıda kanıt var. Hala kanıtların kaybolabileceği çok kırılgan bir durum da mevcut." diye konuştu.

Suriye'ye gidip çalışmalara başlayabilmeyi umut ettiklerini dile getiren Petit, bunun için oradaki otoriterlerden izin beklediklerini kaydetti.

Petit, Suriye'de bu süreçte çok az durumun normal olduğunu ve Esed rejimi sonrası geçici hükümet yetkililerinin çok sayıda zorlukla karşı karşıya bulunduğunu bildirdi.

Suriye'deki otoriterlerle iletişim halinde olduklarını aktaran Petit, ülkede çalışabilme konusunda çok iyimser olduklarının altını çizdi.

Petit, Esed rejimi döneminde işlenen suçların kanıtlarının korunmasına ilişkin başlangıçta dramatik bir durum yaşandığını anımsatarak, "Farklı nedenlerle birçok farklı kişinin delillerin bulunduğu alanlara erişimi vardı ve çok fazla kanıt kaybedildi. Ayrıca, eski rejimin yandaşlarının ayrılmadan önce imha ettiği deliller vardı. Bu durum istikrara kavuştu. Geçici hükümet yetkilileri, başından beri bu hesap verebilirliğin olması için kanıtların korunması gerektiğini bildiklerini açıkça belirtiyorlardı. Bence bu daha çok bir imkan sorunuydu. Şimdi görünüşe göre bu imkanlar uygulamaya sunuldu. Kanıtların çoğu veya bunların bulunduğu alanların çoğu artık güvence altına alındı. Erişim kısıtlandı." değerlendirmesinde bulundu.

Bu önemli kanıtların bulunduğu alanlara erişmeyi umduklarını söyleyen Petit, bunların Suriye'de işlenen tüm suçlardan en çok sorumlu olanları gösteren kanıtlar olduğuna işaret etti.

Petit, "Esed rejimi yıllarında, bu suçları işleyenler için yasal süreç başlatılmadı. Bu suçları işleyenler için Suriye'de adalet yoktu. Tam bir dokunulmazlık vardı." dedi.

"Geçiş dönemi adaletinin" nasıl olacağının belirlenmesi açısından bu sürecin uzun olması gerektiğine değinen Petit, Suriyelilerin, bu sürecin nasıl olması gerektiğine karar vermek zorunda olduğunu kaydetti.

Petit, kimin hangi suçtan ve hangi formatta hesap vermesi gerektiğine, soruşturmaların Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM), karma mahkeme veya yerel mahkemede yürütülmesi gerektiğine de Suriyelilerin karar vereceğine değindi.

Suriye'de son 15 yılda yüzlerce fail ve binlerce mağdurun yaşandığı bir sürece tanıklık edildiğini belirten Petit, bu karmaşık konuyla ilgili adalet ve cezai sorumluluğun devreye girmesi gerektiğine vurgu yaptı.

Petit, "Bu suçların temel mimarlarının açıkça sorumlu tutulması ve uygun şekilde yargılanması temelde önemli. Böylece gerçek ortaya çıkarılabilir ve uygun hesap verebilirlik sağlanabilir. Uluslararası toplumun tamamı, Suriyelilerin liderlik edeceği ve kendilerinin karar vereceği bir süreci desteklemeli." dedi.

- "İŞLENEN SUÇLARIN TÜRLERİ BAZI AÇILARDAN BENZERSİZDİ"

BM'nin çatışma sonrası ortamlarda çok fazla deneyimi olduğunu aktaran Petit, IIIM'nin bunun için ortaya çıktığını, Suriye'deki kitlesel vahşetlerin hesap verebilirliğine yardımcı olmak için kurulduğunu hatırlattı.

Petit, "Bu suçların sayısı ve sistematik olarak işlendiği doğru ve bu suçların türleri bazı açılardan oldukça benzersizdi. Sadece sivillere karşı kimyasal silah kullanımını düşünebiliriz ancak hapishane sistemi de bunun bir parçası." ifadesini kullandı.

Rejimin düşmesinden iki gün önce yıllarca Suriyelilerin yasa dışı şekilde hapsedildiği, gözaltına alındığı, işkenceye uğradığı ve bu sistemin bir parçası olan 100'den fazla gözaltı merkezini belgelendiren bir rapor hazırladıklarını söyleyen Petit, rejimin düşmesinden 3 hafta sonra gittiği Suriye'de, insanların çok fazla umutlu olduğunu gördüğünü bildirdi.

Petit, insanlarda aynı zamanda çok fazla korku ve endişenin de olduğunu söyleyerek, uluslararası toplum tarafından desteklenmeleri halinde umutlu olmak için çok fazla gerekçelerinin bulunduğunu sözlerine ekledi.